EVEN BIJ HET BEGIN BEGINNEN…

Al tijdens mijn studie Product Design wilde ik (Jozephine) producten ontwerpen voor het leven. Ik hield toen al niet van de vluchtige trends die ons om de oren vliegen en snapte niet waarom je een mooi en goedwerkende product weg zou gooien.

Tijdens mijn studie in Arnhem wilde ik met mijn producten alledaagse handelingen leuker maken en daarmee mensen nog meer plezier brengen in het leven. Ik wilde producten ontwerpen die gekoesterd worden, waardoor je ze niet meer weg wilt doen. Producten die meer voor je worden dan enkel mooie gebruiksvoorwerpen. Dit leek me ook nog eens beter voor het milieu.

Ik zocht in mijn afstudeerwerk daarom naar een manier om met mijn ontwerpen een emotionele verbinding op te roepen tussen de gebruiker en het product. Ik vond inspiratie en interessante theorieën op het gebied van ‘Emotional design’.

PRODUCTEN VOOR HET LEVEN?

Tijdens mijn MA studie aan de Royal College of Art in London dook ik nog dieper in de relatie tussen producten en haar gebruikers. Ik schreef er mijn scriptie over, gedreven door de vraag of we überhaupt gelukkig kunnen worden van producten. Mijn conclusie was ‘ja’, op zich wel in theorie. Zeker in het begin na aanschaf is de kans groot dat je een geluksgevoel ervaart, maar dit gevoel verdwijnt vrij snel. De weg ernaar toe, het verlangen, geeft meestal meer plezier dan het uiteindelijke bezit ervan. De complexiteit van ons als mens, om geluk te blijven ervaren door middel van het bezitten/gebruiken van een product, maakt dat we dit onszelf eigenlijk onmogelijk maken.

Het zette me aan het denken en riep bij mij de vraag op of ik nog wel producten voor het leven zou moeten willen ontwerpen.

Maar misschien is een geluksgevoel oproepen bij de bezitters van mijn producten niet het uiteindelijke doel wat ik als product ontwerper hoef na te streven. Uit het onderzoek voor mijn scriptie kwam ook naar voren dat er een langdurige en sterke band met een product kan optreden, als door tijd betekenisvolle associaties met het product ontstaan. Dit sluit erg aan bij wat ik in mijn afstudeerdwerk van ArtEZ Arnhem wilde bewerkstelligen. Een interessant gegeven om verder in mijn ontwerpen te onderzoeken.

Zelf meer verdiepen in onze relaties met producten? De volgende boeken heb ik onder andere voor mijn scriptie gelezen:

• Jonathan Chapman: ‘Emotionally Durable Design: Objects, Experiences and Empathy’, 2005
• Donald Norman: ‘Emotional Design: Why we love (or hate) everyday things’, 2004
• Mihaly Csikszentmihalyi & Eugen Rochberg-Halton: ‘The meaning of things: Domestic symbols and the self’, 1981
• Mihaly Csikszentmihalyi: ‘Flow: The classic work on how to achieve happiness’, 2002
• Susanne Piët: ‘De emotiemarkt’, 2003
• Sherry Turkle: Evocative Objects: Things we think with’, 2007

GROTE- EN KLEINE SCHAAL

Na mijn studie aan de RCA in Londen heb ik een fantastische tijd gehad op de ontwerpafdeling van IKEA of Sweden (feb. t/m juni 2011). Het tempo waarin je je ontwerpen op de ontwerpafdeling van IKEA maakt ligt aanzienlijk hoger dan in mijn eigen studio. Inhoudelijk heb je hierdoor minder tijd om de verdieping met je ontwerpen op te zoeken. Desondanks heb ik ieder product iets ‘eigens’ proberen te geven; details, eigenzinnige kleurcombinaties, fijne vormen om vast te houden. Aspecten die iemand persoonlijk zou kunnen aanspreken.

Ik was blij om te zien dat ook voor IKEA duurzaamheid een belangrijk thema is en dat er bijvoorbeeld gezocht wordt naar duurzame alternatieven voor materialen. Zoals bamboe in plaats van hout en er wordt gestreeft naar zo min mogelijk afval in de productieprocessen.

Enerzijds had ik wel wat moeite om ‘massaproducten’ te ontwerpen. Anderzijds vond ik het ook positief dat leuke en goed ontworpen producten toegangelijk worden voor ‘iedereen’, juist door de grote oplages. Wat niet zo snel mogelijk is met de ‘handgemaakte’ producten uit onze studio.

Mildra glas ontworpen voor IKEA

ONTWERP SCHAAMTE

Er ontstond een periode dat ik moeite kreeg om nieuwe producten te ontwerpen en deed dit daarom nog maar nauwelijks. Niet omdat ik het niet meer leuk vond, integendeel! Maar omdat ik moeite kreeg met nieuwe dingen creëren terwijl er al zoveel is en het steeds duidelijker werd dat de aarde uitgeput raakt en vervuild.

Maar helemaal niets meer ontwerpen leek mij ook niet de oplossing. Producten zullen nodig blijven. Mijn redenering was dat ik dan juist graag producten toe wil voegen die betekenis hebben en die voor mensen persoonlijke waarde hebben/krijgen, waardoor ze lang gebruikt zullen worden. Juist de op kleine schaal en met de hand gemaakte producten brengen sneller een emotionele waarde met zich mee voor een gebruiker ten opzichte van een massaproduct.

Ik besloot door te gaan in mijn geliefde vak en te focussen op het ontwerpen van betekenisvolle producten, het liefst in opdracht omdat er dan in ieder geval een vraag aan ten grondslag ligt. Willem en ik wilden beiden niet een productiestudio worden en zelf als een soort lopende band het ene na het andere product de wereld in slingeren. Op zich inspiratie genoeg hoor, maar onze idealen wegen voor ons altijd zwaarder. Niet persé de gemakkelijke weg, maar wel de weg waar wij ons prettig bij voelen. Eigenlijk kunnen we ook niet anders 😀